اهمیت چپ دست و راست دست در کودک

نوزاد انسان نه چپ دست و نه راست دست است، ولی در ماههای اول زندگی کم کم به یکی از دست ها تمایل بیشتری را نشان می دهد در شش ماهگی اکثر نوزادان دو دست را بطور مساوی بکار می برند و در پایان سال اول زندگی تمایل به یکی از دست ها(چپ دست یا راست دست) قابل مشاهده و تشخیص است

در طی دومین سال نیز کودکان گاهی دست اصلی خود را به دیگری تغییر می دهند، ولی تعداد این تغییر کمتر از سال اول است و بطوری که تعداد تغییر در سومین سال زندگی کمتر از سال دوم می شود تا اینکه در شش سالگی دیگر تقریبا ترجیح چپ دست یا راست دست ‌‌‌‎ثابت باقی می ماند.‌‌

هر نیمکره مغز کنترل یک قسمت از بدن را بر عهده دارد و به این ترتیب نیمکره چپ مغز کنترل طرف راست بدن و نیمکره راست مغز کنترل چپ بدن را کنترل می کند درغالب مردم طرف راست بدن به علت فعال بودن نیمکره چپ نسبت به طرف چپ بدن ان ها برتری دارد بدین معنی که بیشتر از چشم و گوش و دست و پای راست خود استفاده می کنند.

اما در برخی ها طرف چپ برتری دارد. اما افرادی نیز وجود دارند که طرف راست یا چپ ان ها تماما برتری ندارد بلکه بخشی از اندام طرف راست و بخشی از اندام های طرف چپ ان ها بر تر می باشد.

در اینگونه افراد عدم غلبه طرفی مغز وجود دارد. البته همیشه این غلبه مشکل ساز نیست. اما وجود برتری جانبی مغز می تواند کارایی افراد را افزایش دهد. برتری یکی از دست ها بر دیگری بهتر از وجود تردید در کودک است. برقراری برتری در یکی از دست ها موجب احساس ثبات و اطمینان و کسب مهارتهای کامل حرکتی در فعالیت ها می شود، اما جواب به این سوال که برتری کدام بهتر است به فرهنگ جامعه ای که در آن زندگی می کند، بستگی دارد.

راست دست یا چپ دست؟

دلیل قاطع و روشنی وجود ندارد که بگوییم راست دسته بر چپ دسته بر تر هستند اما سنت موجود این است که راست دستی را ترجیح می دهند و در فرهنگ ایران نیز همین ترجیح وجود دارد. در واقع راست دستی یک قرارداد فرهنگی ــ اجتماعی است که بیشتر مردم به حفظ آن متمایل هستند. برای کودک بین سه تا پنج سالگی سالهای مهمی از نظر چپ دست یا راست دست شدن است. در این مدت کودک رفته رفته در بکار بردن یکی از دست ها تاکید بیشتری می کند. اگر کودک را به حال خود رها کنیم، ممکن است خودبه خود راست دست شود، ولی این امکان وجود دارد که وی عادت به چپ دستی بکند. پس بهتر است که راست دستی یا چپ دستی فرزند خود را مشخص کنیم.
با انجام فعالیت های زیر برتری هر کدام از اندامهای فرزند خود را مشخص کنید:

راه تشخیص چپ دست یا راست بودن کودکان

۱) یک توپ در فاصله دو یا سه متری کودک قرار دهید و از او بخواهید بدود و توپ را شوت کند،آنگاه مشخص کنید کدام پا را برای شوت کردن استفاده کرده ان پا پای برتر است یا از او بخواهید برایتان لی لی کند پای بر تر پایی است که کودک بر زمین می گذارد.

۲) کاغذ یا مقوایی رابه شکل یک لوله به قطر نیم تا یک سانتی متری درست کنید و به کودک بدهید تا از داخل سوراخ ان یک هدف ریز را نگاه کند انگاه چشمی را که مورد استفاده قرار داده است (یعنی چشم بر تر را) یادداشت کنید.

۳) ساعت مچیتان را به وی بدهید تا امتحان کند و توجه کنید که صدای آن را می شنود یا خیر:
آنگاه یادداشت کنید که از کدام گوش خود استفاده کرد است چپ یا راست.

۴) نخ و سوزن پلاستیکی یا…. به وی بدهید تا نخ را از داخل سوزن عبور دهد سپس ملاحظه کنید که با کدام دست نخ را عبور می دهد.

چنانچه در این تست ها به این نتیجه رسیدید که کودک برتری طرفی کامل دارد یعنی تمام اندامهای چپ یا تمام اندامهای راست او بر تر است تمرینهای مربوط به هماهنگی چشم و دست را شروع می کنیم.

تمرینهای زیربرای تقویت حافظه شنیداری بسیارمفید می باشد:

• ۱- سه کلمه برای کودک بیان کنیدوازوی بخواهید پس ازاینکه هرسه کلمه راگفتید،آنها رابازگوکند.سپس چهار کلمه وبه همین ترتیب پیش برویدتامطابق رشد سنی وطبیعی خویش ازحافظه شنوایی برخوردار شود.
  ۲- یک جمله برای کودک بگو.یید واز او بخواهیدآن راتکرار کند.سپس دو جمله بگویید تا آنها را تکرار کندوبه همین ترتیب پیش برویدتاتوانایی وی به حد هنجار وطبیعی برسد.
  ۳- تمرینات ۱و۲ راانجام دهید،امااین بار دانش آموز ترتیب گفتن کلمات راهم حتما رعایت کند.دراین صورت توانایی توالی شنوایی اونیز تقویت خواهد شد.همچنین به جای کلمات از اعداد نیز می توان استفاده کرد و هر عدد را به فاصله یک ثانیه پس از قبلی بیان کنید.
  ۴- چند دانش آموز راکنار هم بنشانیدواز آنها بخواهید این بازی راترتیب دهند.نفراول یک کلمه بگوید،نفردوم همان کلمه را تکراروکلمه دیگری که مناسب است به آن اضافه کند،نفرسومدوکلمه قبلی رابگویدوکلمه دیگری راکه مناسب است به آن اضافه کندوبه همین ترتیب پیش رود.
  به عنوان مثال نفراول: من،نفردوم: من در،نفرسوم :من درحیاط….
  ۵-همان بازی راترتیب دهیداما این باربه جای استفاده ازیک کلمه ،دانش آموزان ازیک جمله استفاده کنند.
  به عنوان مثال نفراول:من درحیاط مدرسه بازی کردم. نفردوم:من درحیاط مدرسه بازی کردم وبعد به کلاس رفتم. نفر سوم:…..
  ۶- به کودک چند دستور بدهید وازوی بخواهید آن دستورات را به ترتیب اجرا کند.این تمرین علاوه برحافظه شنوایی،توانایی(حرکتی-شنوایی) ونیز(توالی شنیداری )رابا هم تقویت می کند.
  ۷-یک کلمه بیان کنید وپس از ۳۰ثانیه ازاوبخواهید آن راتکرارکند. درتمرینهای بعدپس ازگذشت چند ثانیه ازاوبخواهیدکه نام شئ مخفی شده رابگوید.این تمرین را آنقدر ادامه دهید تابتواند درحدود ۳۰ ثانیه شئ رادرحافظه کوتاه مدت خویش نگه دارد.
  ۸-ابتدا برای او قصه های بسیار کوتاه بگوییدسپس داستانهای بلندتر بگوییدوبعدازاوبخواهید قصه های شما راتقلید کند وسرانجام خودش قصه بسازد.
  ۹-ازاوبخواهید اشیای پیرامونش را نشان داده ونام ببرد.
  ۱۰-کودک رایاری دهید تاتعدادی عدد یا لغات ساده را به خاطر بسپارد.
  ۱۱-یادگیری لالایی ها،اشعار،مثل ها،…..
  ۱۲-به کودکان دستورالعملهایی بدهید که قبل از اجراآن را باخودتکرارکنند.
  ۱۳-تعدادی حروف بی معنا رابرای کودکان تکرار نمایید تاآن رابه حافظه خودبسپارند.مثل حروف بابابابا ،ساساساسا،نانانانا…
  ۱۴-کودکانت راتشویق کنید که با چشمان بسته به مترادفهای شنوایی گوش دهند،مثل بادوشاد
  ۱۵-دستورالعملهایی که شامل مراحل متعدد است به کودکان عرضه نمایید.
  ۱۶-کودکان راتشویق کنید که شماره تلفن بعضی ازموسسات خدماتی،مثل آتش نشانی وساعت گویا رایاد بگیرندوبه خاطر بسپارند.
  ۱۷-تعدادی ازکلمات را برای کودکان با آهنگی خاص بخوانیدوازآنها بخواهید هرکلمه شنیده شده رابگویند.
  ۱۸-ازدستورالعملهایشفاهی استفاده بکنید،به این ترتیب که پرتقالها راروی میز بگذار،سیب هارازیر میزبگذارومکعب های زرد را بالای میز بگذار

منبع: کارافکر